بینایی یكی از مهمترین حس‌های ویژه است، نه تنها به این علت كه در ارتباط با محیط خارج از بدن نقش مهمی دارد، بلكه بیشتر از این رو كه اختلال دید سبب كاهش یادگیری نیز می شود.
فرد با حس بینایی از خود محافظت نموده، تعادل خود را حفظ كرده، قدرت خلاقیت پیدا نموده و بالاخره از دیدن محیط اطراف لذت می برد. داشتن بینایی نعمت بسیار بزرگی است و اگر انتظار داریم كه چشمانمان برای تمام مدت عمر به ما خدمت كنند بایستی نهایت دقت را در مراقبت از آنها به عمل آوریم.
برخی نكات بهداشتی جهت مراقبت از چشم ها:
- همواره از مواد غذایی متناسب و حاوی ویتامین های مختلف به ویژه ویتامین A استفاده نمایید.
منابع غذایی حاوی ویتامین A :
- ویتامین A در منابع گیاهی به صورت پیش ویتامین (انواع كاروتن ها به ویژه بتاكاروتن) و در منابع حیوانی به شكل رتینول فعال یافت می شود.
- بهترین منابع حیوانی ویتامین A جگر، قلوه، زرده تخم مرغ، شیر پرچربی، كره، روغن كبد ماهی و ماهی های كوچك با جگر (كیلكا) می باشد.
- بهترین منابع گیاهی ویتامین A سبزی های با برگ سبز تیره مانند: اسفناج، كاهو، سبزی های زرد مثل هویج و كدو حلوایی، میوه های زرد و نارنجی مثل: زردآلو، قیسی، خرمالو، نارنگی و طالبی، موز، خربزه وانواع مركبات می باشد.
- خواب و استراحت كافی داشته باشید.
- چشم ها را از تاثیر اشعه ماوراء بنفش با استفاده از عینك‌های مرغوب محافظت نمائید.
- از چشم خود در نور كافی استفاده كنید.
نور كم یا خیره كننده باعث می شود كه چشم با دشواری بیشتری كار كرده و در نتیجه فشار بیشتری به آن وارد شود. در این حالت چشم زودتر و بیشتر خسته می شود. نور خوب نوری است كه دارای روشنایی كافی بوده، خیره كننده نباشد و بطور یكسان پخش شده باشد. - هنگام مطالعه از نور كافی استفاده كنید.
كسانی كه در رختخواب به حالت نیمه نشسته و یا خوابیده در حالیكه كتاب را مقابل چشم گرفته اند مطالعه می كنند، می بایست نور لازم جهت مطالعه را طوری تنظیم نمایند كه نور از بالای تخت ویا از چراغ كنار تخت كه كمی عقب تر از آن قرار گرفته است به كتاب بتابد.
هیچگاه نور نباید بطور مستقیم و از روبرو به چشم بتابد. - پس از مطالعه مداوم برای مدت بیش از یك ساعت و نیم برای مدتی چشمان خودرا بسته و یا به دیوار سفید و اشیاء دور نگاه كنید و یا چشمان خودرا برای مدت كوتاهی به فعالیت دیگری مشغول نمائید، تا خستگی آن رفع گردد. این توصیه برای رانندگان اتومبیل نیز صادق است. لذا پس از یك ساعت و نیم رانندگی می بایست اتومبیل را نگهداشته و برای مدت كوتاهی به چشم ها استراحت داد. - از آنجائیكه چشم‌ها به آسانی آلوده می گردند می بایست اطراف چشم و پلك ها رابه دفعات شسته و با حوله نرم خشك نمود.
همچنین اگر هر گونه جسم خارجی وارد چشم یا داخل پلك گردد می بایست با گوشه یك دستمال تمیز و با احتیاط فراوان آنرا بیرون آورد. در این حالت از مالیدن چشم خودداری نمائید. - چشم طبیعی و سالم احتیاج به درمان ندارد لذا از بكار بردن هر گونه دارو و یا محلول‌های شستشوی چشم بدون دستور پزشك خودداری نمائید.
علائم هشدار دهنده بیماریهای چشم:
در صورت وجود هر یك از حالات زیر بلافاصله به چشم پزشك مراجعه نمائید:
- نزدیك كردن اشیاء به چشم جهت دیدن آنها و یا تنگ كردن چشم برای دیدن اشیاء نزدیك
- تمایل غیر طبیعی سر به یك سمت برای دیدن اشیایی كه در روبرو قرار دارند
- مالش غیر طبیعی و مداوم چشم ها
- هرگونه اشتباه در تشخیص رنگ‌ها
- قرینه نبودن مردمك های چشم
- بیزاری و گریز از نور - سردردهای غیر طبیعی
- هر گونه احساس تورم در چشم
- هر گونه علامت مبنی بر وجود لوچی ( استرابیسم ) چشم
- هر گونه علامت مبنی بر اینكه فرد در برخی از ساعات روز بهتر از بقیه اوقات روز می بیند.
- هر گونه احساس مبنی بر دوتایی و یا در هم دیدن اشیاء
- هرگونه ورم ملتحمه و یا ریزش غیر عادی اشك از چشم ها
- هر گونه ناتوانی و یا سستی عضلات چشم
- هر گونه عوارض دیگر كه موجب اختلال در دید طبیعی گردد.
توجهات خاص به چشم ها در دوران های مختلف زندگی در طول دوران زندگی دو دوره وجود دارد كه می بایستی در آنها به چشم توجه خاص نمود.
دوران تحصیلی:
اطفال و جوانان دارای عضلات قوی در چشم بوده و عمل تطابق را به آسانی انجام می دهند و چشم آنها كمتر خسته می شود. از آنجائیكه موفقیت در دروس بستگی زیادی به قدرت مطالعه دانش آموز داشته و لازمه قدرت در مطالعه، داشتن بینایی خوب است، لذا اقدام بموقع جهت رفع عیوب چشم در این دوره زندگی بسیار حائز اهمیت است. دوران میانسالی: با افزایش سن بینایی شخص ضعیف می شود.
به علت اسكلروز اسفنكتر مردمك و كاهش اندازه آن، پاسخ مردمك به تغییر شدت نور كاهش می یابد. عدسی به مرور زمان كدر شده و میدان بینایی كاهش می یابد ودر نتیجه دید محیطی فرد دچار مشكل می گردد.
به علت از بین رفتن تدریجی خاصیت الاستیك عدسی و تبدیل آن به توده ای تقریبا جامد، فرآیند تطابق نیز كند می شود. زمانی كه عدسی قدرت تطابق خود را بطور كامل از دست بدهد شخص دچار پیر چشمی شده و در این حالت به عینك مخصوص نیاز خواهد داشت. به خاطر داشته باشید چنانچه پس از چهل سالگی: - فشار خون شما بالاتر از حد طبیعی است، مبتلا به تصلب شرایین هستید ، مبتلا به مرض قند ( دیابت ) هستید ، در خانواده شما كسی مبتلا به بیماری گلوكوم " آب سیاه " و یا آب مروارید"كاتاراكت" است حتما" بطور منظم به چشم پزشك مراجعه كنید.
چشم شما و تلویزیون تلویزیون یكی از منابع مهم ایجاد خستگی در چشم است. لذا این نكته كه چگونه از تلویزیون استفاده كنیم تا در عین حال دچار خستگی چشم نیز نشویم بسیار مهم است.
رعایت نكات ذیل را به خاطر داشته باشید:
1- چنانچه تصویر تلویزیون نقصی دارد از آن استفاده نكنید.
2- سعی كنید تلویزیون را حداقل در فاصله 5/3 متری از چشمان خود قرار دهید.
3- هرچه صفحه تلویزیون بزرگتر باشد تصویر راحت تر دیده شده و می توان در فاصله دورتری از تلویزیون نشست.
4 - حتی المقدور صفحه تلویزیون را از روبرو ببینید.
5- اگر به عللی از عینك استفاده می كنید ( غیر از موارد پیر چشمی ) هنگام تماشای تلویزیون نیز عینك بگذارید.
6- هرگز به مدت طولانی به تماشای تلویزیون ننشسته و حداكثر پس از دو ساعت برای چند لحظه چشمان خود را بسته و به آنها استراحت دهید.
7- بهتر است محل قرار دادن تلویزیون در مكانی با روشنایی نیمه تاریك باشد. در پایان اگر علی رغم رعایت موارد پیش گفت هنگام تماشای تلویزیون دچار ناراحتی می شوید به پزشك مراجعه كنید